Fransa’da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 7 Haziran’daki Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri sonrası sürpriz biçimde Ulusal Meclisi feshetmesi sonrası düzenlenen erken genel seçimlerin ilk turu aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisinin zaferiyle sonuçlandı.
İçişleri Bakanlığının Pazartesi sabahı açıkladığı resmi sonuçlara göre RN seçimin ilk turunda geçerli oyların yaklaşık yüzde 33’ünü elde etti. Aşırı sağa blok oluşturmak amacıyla seçime Yeni Halk Cephesi adı altında beraber giren sol partiler ittifakı oyların yüzde 28’ini alırken Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a destek veren merkez partiler ittifakının oy oranı yüzde 20 oldu.
Muhafazakar eğilimli Cumhuriyetçiler (LR) partisinin oyları ise yüzde 10’da kaldı.
Aşırı sağcı Ulusal Birlik partisinin gerçek lideri Marine Le Pen, sonuçlar açıklandıktan sonra yaptığı konuşmada “Macron yanlısı bloğun tamamen silindiğini” savundu. Aday olduğu seçim bölgesinde oyların yüzde 57’sini alarak ilk turda milletvekili seçilen Le Pen, seçmenden ikinci turda mecliste mutlak çoğunluk istedi ve RN lideri Jordan Bardella’nın Başbakan olmaya hazır olduğunu söyledi.
RN lideri Jordan BardellaFotoğraf: Julien de Rosa/AFP/Getty Images
28 yaşındaki Jordan Bardella ise sonuçlara ilişkin konuşmasında 7 Temmuz’da yapılacak ikinci turun “Beşinci Cumhuriyet tarihinin en belirleyicisi olacağını” ileri sürdü.
Aşırı sağa karşı birlik çağrıları
Cumhurbaşkanı Macron ise sonuçlar belli olduktan sonra seçimlerin ikinci turunda “cumhuriyetçi ve demokrat adaylara oy verme” çağrısı yaptı.
Aşırı sağın iktidarın eşiğine geldiğini söyleyen Başbakan Gabriel Attal, hedeflerinin RN’nin mecliste mutlak çoğunluğa sahip olmasını engellemek olduğunu ifade etti. Attal, ikinci turda RN’ye tek bir oy gitmemesi gerektiğini söyledi.
Radikal sol olarak tanımlanan Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisi lideri Jean-Luc Melenchon, seçim sonuçları için “Macron, adayları ve sözde Cumhurbaşkanı çoğunluğunun yenilgisi” ifadelerini kullandı. Melenchon da ikinci turda adaylarının seçilemeyecek konumda olduğu bölgelerde aşırı sağa karşı diğer partilerin adaylarını destekleme çağrısında bulundu.
Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisi lideri Jean-Luc MelenchonFotoğraf: Abdul Saboor/REUTERS
Muhafazakar eğilimli Cumhuriyetçiler (LR) partisi ise ikinci tur için kendi partileri dışında oy çağrısında bulunmayacaklarını bildirdi.
Fransa basını sonuçları nasıl değerlendirdi?
Fransız sağının önde gelen gazetelerinden Le Figaro, seçim sonuçlarına ilişkin “Fransız trajedisi” başlıklı değerlendirmesinde Fransa’nın önünde “siyasi serüven ya da kurumsal blokaj olmak üzere çifte perspektif bulunduğu”, bunun da “bir rejim krizinin çifte yüzü olduğu” görüşünü savundu.
Merkez sol eğilimli Liberation gazetesi ise “Şok sonrası blok yapmak” manşetli haberinde, RN’nin iktidarın eşiğinde olduğunu, birleşen solun direndiğini, Macron cephesinin diz çöktüğünü ve ancak cumhuriyetçi bir cephenin en beter senaryoyu engelleyebileceğini” yazdı.
İlk tahminler ikinci tur sonunda mecliste RN’nin 240-270, sol ittifakın 180-200, merkez partilerin 60-90, Cumhuriyetçilerin ise 30-50 arası milletvekiline sahip olacağını gösteriyor.
Sonuçların belli olmasından sonra aşırı sağa karşı gösteriler düzenlendi Fotoğraf: Sebastien Salom-Gomis/AFP/Getty Images
Sol parti militan ve sempatizanları, seçim sonuçları açıklandıktan sonra başta başkent Paris olmak üzere ülkenin birçok kentinde aşırı sağa karşı spontane mitingler düzenledi.
Macron bundan sonra ne yapacak?
Fransa’da ikinci tura kadar Cumhurbaşkanı Macron’un bundan sonra ne yapacağı da merak konusu. Macron ve ekibi seçimlerin ilk turundan önce “ne aşırı sağ ne de radikal sol” politikası yürütüyordu.
Ancak aşırı sağın ilk turu önde tamamlayıp ikinci tur sonunda mecliste mutlak çoğunluğa sahip olma riski, Fransa Cumhurbaşkanı’nı tutumunu gözden geçirmeye zorlayacağı söyleniyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel MacronFotoğraf: LUDOVIC MARIN/AFP
Macron’a destek veren merkez partilerin, ikinci turda seçilme şansları az adaylarını çekerek RN’ye karşı seçilme şansı olan adaylar için oy verme çağrısında bulunmaları bekleniyor. Macron, 7 Temmuz’daki sonuçlar ne olursa olsun istifa etmeyeceğini söylemişti.
2022’de yeniden seçilen Cumhurbaşkanı Macron’un görev süresi 2027 yılında doluyor.
Fransa’daki iki turlu seçim sistemi nasıl işliyor?
Fransa’da milletvekili seçimleri tek isim usulü iki turlu çoğunluk sistemine göre yapılıyor. Meclisteki 577 milletvekili için 577 ayrı seçim bölgesi bulunuyor. Her parti istediği kadar seçim bölgesinde tek bir adayla seçime katılıyor. Oy vermek için en az 18 yaşında ve seçmen kütüğüne kayıtlı olmak gerekiyor.
Seçimin ilk turunda geçerli oyların mutlak çoğunluğunu (yüzde 50 + 1 oy) elde eden aday doğrudan milletvekili seçiliyor. Bir seçim bölgesinde hiçbir aday ilk turda yüzde 50 barajını aşamaz ise ikinci tur yapılıyor. Bir seçim bölgesinde ikinci turda yarışabilmek için, ilk turda kayıtlı seçmenlerin en az yüzde 12,5’inin oyunu almış olmak gerekiyor.
Siyasi partiler ikinci turda genel olarak ideolojik duruşlarına göre aralarında ittifaklar kuruyor. Merkez, merkez sağ, merkez sol ve sol partilerin geçmişte ittifak kurmaya yanaşmadığı aşırı sağcılar son yıllarda bu tür seçimlerin ikinci turunda geleneksel sağcı ve muhafazakar seçmenden oy toplayabiliyor.
